İspanya’dan Katolik zulmünden dolayı zorunlu olarak kaçan Yahudilere II. Bayezit zamanında sahip çıkılmış ve 1492’de İstanbul’a yerleştirilmiştir. Bugün hala İstanbul’da yaşayan ve sefarad diye nitelendirilen bu Yahudiler, Osmanlı topraklarına gelişlerinin her yüz yıl dönümünde teşekürler içeren mektuplar iletmişlerdir. Bunun en sonu 1992’de “500. yıl” anısına yapılmıştır. 400. yıl anmaları Sultan II. Abdülhamid dönemine denk gelmektedir. Aynı yıl Rusya’dan “Pogrom” dolayısıyla çıkarılan Yahudiler yine Kafkasya’dan gelen çerkes vs. diğer topluluklarla birlikte Osmanlı’ya sığınmışlardır. Aynı zaman diliminde Fransa’da Antisemitizmin zirveye çıktığı “Dreyfus Hadisesi” yaşanmaktadır. İşte böyle bir zaman diliminde Yahudilerin Osmanlı’ya sığınmalarını anlatan ve teşekkürlerini ifade eden 400. yıl dolayısıyla Sultan II. Abdülhamid’e gönderdikleri mektubun içeriği yukarıdaki resimde yer almaktadır. Beyazıt Kütüphanesinin kataloglarında bulduğum Sabah gazetesinin konuyla ilgili nüshasını 2008 yılında MEB Kitap yazma komisyonuyla birlikte hazırlamış olduğumuz MEB İHL Karşılaştırmalı Dinler Tarihi kitabına etkinlik çalışması olarak koymuştum.